سنگهای آذرین

تقسیم بندی بر حسب درونی و بیرونی :


1-گروه بازالت :
سنگهای آتشفشانی مافیک ، شیشه ایی و ریز دانه اند.
واشنگتن : دو گروه بازلت وجود دارد 1- بازالت جلگه ای سرشار از آهن 2- بازالت مخروطی که مقدار منیزیم و کلسیم آن بالاست

در سالهای اخیر دو نوع بازالت شناخته شده
الف : بازالتهای کم پتاسیم پشته میان اقیانوسی MOR
ب : بازالتهای کوماتی ایتی غنی از Mg

ترکیب مودال بازالت :

بازالت ها معمولا از پلاژیو کلاز ( بیش از 50 % آنورتیت ) ، پیروکسن های فقیر از کلسیم ، اوژیت . پلاژیوکلاز ها اگر همراه با الوین باشد تیتان دار است ، اسپینل از نوع آلومنیوم و کرم دار نیز در ترکیب بازالت وجود دارد .

بازالتها :
1- بازالتهای آرکئن
2- بازالتهای پشته میان اقیانوسی
3- بازالتهای طغیانی قاره ای
4- بازالتهای ریفتهای قاره ای و ریفتهای قدیمی
5- بازالتهای اقیانوسی داخل صفحه ایی
6- بازالتهای کوه زایی
7- شهاب سنگهای بازالتی
8- بازالت مار
9- بازالتهای سرزمین های مرتع ماه و سنگهای وابسته


2- گابرو :
سنگهای درونی درشت دانه با ترکیب بازالتی اند.
گابروهای تیپیک ( از جمله نوریتها ) از لابرادوریت یا بیتونیت ، پیروکسن ( دیالاگ یا ارتوپیروکسن ) که اغلب با الوین و گاهی با امفیبول همراه است اگر سنگ هم از پیروکسن های ارتو کلینو تشکیل شده باشد به نام نوریت نامیده می شود و اگر سرشار از الوین باشد تروکتولیت نامیده می شود .


3- آندزیت ها :

آندزیت ها اکثرا پورفیری اند . پلاژیوکلاز آنها از نوع اولیگوکلاز – آندزین است
کانیهای تیره آن هوربلند ، بیوتیت ، اوژیت و گاهی هیپرستن است .

پتروژنز :
الف : غالبا با بازالتهای کالکوآلکالن ، داسیت ها و ریولیت ها دیده می شود
ب : معمولا از بالای زون زلزله ای بنیوف خارج می گردند .
ج : تغییرات شیمیایی این مجموعه از نظم خاصی پیروی می کند
د : از ماگمایی به وجود می آیند که مواد فرار آن زیاد و در حد انفجاری است


4- گروه تراکیت – سینیت

تراکیت : به صورت گدازه و یا سنگهای آذر آواری یافت می شود ، توفهای تراکیتی با بافت اوتاکسی تا حدی فراوانند
پلاژیو کلاز آنها سانیدین یا الیگو کلاز و یک یا چند کانی آهن و منیزیم دار تیره رنگ (اوژیت ، فرو اوژیت ، هورنبلند و بیوتیت )


سینیت :
این سنگ را کالک آلکالن سینیت نیز می نامند
گروهی از سنگهایی پلوتونیک اند که عمدتا از فلدسپات آلکالن تشکیل شده است . مقدار کمی پلاژیوکلاز ف کمتر از 5% کوارتز و یک یا چند کانی مافیک نیز در ترکیب سینیت وجود دارد


5- گروه داسیت – ریولیت :


داسیت : پلاژیو کلاز ، کوارتز و هورنبلند
ریولیت : فلدسپات آلکالن ، کوارتز ، میکا

گروه داسیت - ریولیت ف سنگهای تیره رنگ با شکستگی صدفی و جلای شیشه ای اند . اغلب آنها دارای بافت های پورفیری بوده و ساخت های جریانی – نواری در آنها دیده می شود . در داسیت های فقیر از پتاسیم پلاژیوکلاز از نوع لابرادور یا بیتونیت است . سانیدین نیز در داسیت های غنی از پتاسیم می باشد . کلینو پیروکسن ها ، هورنبلند ، بیوتیت ، اکسیدهای آهن – تیتان ، الوین و یا اسفن نیز در داسیت ها یافت می شود
ریولیت : در این سنگ درشت بلور های فلدسپات ، کوارتز ، اکسیدهای آهن –تیتان ، یافت می شود

6- گرانیت ها :
در طبقه بندی اشتراگایزن گرانیت منطقه وسیعی را در دیاگرام مثلثی QAP اشغال مکند .در این دیاگرام گرانیت بین 20 تا 60 درصد کوارتز داشته و فلدسپات آلکالن 35 تا 90% است .
اگر فلدسپات ها سدیم دار باشند ( کریپتو یپرتیت ) ارتوگرانیت را خواهیم داشت و اگر بیوتیت سدیم دار باشد سنگ یک گرانودیوریت و یا حتی کوارتز دیوریت خواهد بود .
1- آلکالی فلدسپات گرانیت ها
2- گرانیت ها
3- گرانودیوریت ها
4- تونالیت


تقسیم بندی گرانیتویید ها بر اساس مواد تشکیل دهنده :

· گرانو دیوریت ها ی نوع I:
این سنگها از ذوب سنگهای آذرین زیر پوسته یا رسوبات نابالغ حاصل از سنگهای آذرین حاصل می شوند و دارای نسبت K/Na پایین ، Ca بالا و حالت اکسیداسیونی قوی می باشند . کانی شناسی آنها شامل هورنبلند ، بیوتیت قرمز یا قهوه ای و یا سبز ، تیتانیت ، احتمالا آلانیت و مانیتیت و گاهی اوقات همراه با ایلمنیت است
· گرانیتوئید های نوع S :

از مواد رسوبی که در انها نسبت K/Na بالا ، کلسیم و سدیم پایین ، آلومنیوم بالا و حالت اکسیداسیونی ضعیف است ، حاصل شده اند . از این رو سنگها حاوی بیوتیت قرمز – قهوه ای ، مونازیت به جای آلانیت و تیتانیت ، مسکویت ، احتمالا کردیریت و گارنت و ایلمینیت هستند و در عوض هورنبلند و مانیتیت ندارند . ویژگی های پر الوین بودن این سنگها حکم می کند که سیلیمانیت یا آندالوزیت وجود داشته باشد و احتمالا گزنولیتهای پلیتی و توپاز و تورمالین نیز یافت میشود



· گرانیتوئید های نوع A:

سنگهایی هستند که از Zr ، F ، Na+K غنی اند و در عوض از لحاظ Al و Ca فقیرند و همچنین نسبت بالایی از Fe/Mg دارند . از نظر کانی شناسی وجود میکاهای غنی از آهن ، آمفیبولها ، پیروکسنها و در انواع پر آلکالن ، آمفیبولهای آلکالن مشخصه آنهاست . از دیگر مشخصات عمومی این سنگها می توان به هم رشدی گرانوفیری ، وجود فلوئوریت و نیز فراوانی کانیهای زیرکونیوم دار اشاره کرد .
نحوه تشکیل این سنگها را به ذوب سرزمینهای گرانولیتی که قبلا تحت تاثیر ذوب بخشی قرار گرفته اند و یا به تفریق اولیه ماگمای بازالتی آلکالن نسبت داد . در یقین منشا گرانیتوئیدهای نوع A منشا فلوئور موضوع بسیار مهمی است .


· گرانیتوئیدهای نوع M :

زیر گروهی از گرانیتوئیدهای نوع I محسوب می شوند و فقط در جزایر قوسی اقیانوسی یافت می شوند . این نوع سنگ ها از گوشته و احتمالا از پوسته اقیانوسی فرورانده شده حاصل شده اند و توسط کانی هایی همچون هورنبلند ، بیوتیت ، پیروکسن ، گزنولیتهای آذرین بازیک و نیز فلدسپات پتاسیک مشخص می شوند